środa

Apiterapia

Dr.Artur Kania
źródło: miesięcznik Pszczelarstwo 11/2013 roku,strona 23.

Lekarze zajmujący się apiterapią często opisują w publikacjach,wykorzystanie produktów pszczelich - miodu,propolisu,mleczka pszczelego,pyłku,pierzgi oraz jadu pszczelego w leczeniu chorób spowodowanych przez bakterie czy grzyby,w ochronach układu pokarmowego,oddechowego,krwionośnego,nerwowego,
kostnego oraz chorobach skórnych i ranach.Produkty pszczele dzięki wysokiej zawartości łatwo przyswajalnych cukrów prostych,białek,wolnych aminokwasów i charakterystycznych dla nich substancji aktywnych wzmacniających organizm,pobudzają mechanizmy odpornościowe oraz przyczyniają się do polepszenia kondycji psychicznej i fizycznej człowieka.Poszczególne składniki zawarte w produktach pszczelich są źródłem bodźców energetycznych,składnikami przemian metabolicznych,czynnikami łagodzącymi objawy chorobowe.Są naturalnymi substancjami,które działają przeciw chorobotwórczym drobnoustrojom oraz pobudzają odnowę chorych tkanek.Wśród ludzi wybierających naturalne metody leczenia są osoby,które korzystają w celach leczniczych z apiterapeutyków oraz z powietrza pochodzącego z ula.Powietrze wydobywające się z ula zawiera bardzo dużo związków lotnych działających na pszczoły i człowieka.Wyższa temperatura wewnątrz ula sprawia,że składniki propolisu,miodu,pierzgi,mleczka pszczelego,zapach pszczół i czerwiu intensywnej przechodzą do powietrza.W okresie upałów i wziątku zapach wytwarzany może być intensywniejszy z powodu odparowania nektaru i ulatniania się np.związków eterycznych.O różnych porach dnia zapachy z ula wydostają się z różnym nasileniem i są niepowtarzalne.W okresie nektarowania gryki czy lipy w miejscach mniej przewiewnych albo w godzinach nocnych można wyczuć miły zapach wydobywający się z uli i obecny w całej pasiece.Aby przekonać się,jak pachną same pszczoły,wystarczy nabrać ich trochę do skrzyneczki z wentylacyjnymi otworami i wstawić do cieplarki albo pomieszczenia o wyższej temperaturze (np.40 st.C) na pół godziny.Przekonamy się wówczas,że pszczoły wcześniej prawie bezwonne wydzielają zapach dużo ładniejszy od zapachu melisy cytrynowej.Trzeba pamiętać,że każda rodzina może pachnąć inaczej i nie zawsze jest taka sama przyjemna i intensywna woń.
W identyczny sposób można postąpić z produktami pozyskanymi od pszczół. Podgrzewając je,zawsze uzyskamy zwielokrotnioną intensywność ich parowania i naszej percepcji.Związki zawarte w powietrzu z ula mogą działać bakteriobójczo,ale tylko w odpowiedniej temperaturze.W okresie zimowli z powodu zawiązania przez pszczoły kłębu oraz stwardnienia propolisu i zasklepieniu miodu,skład powietrza jest ubogi,ponadto powietrze w ulu zawiera więcej CO2,który działa nasennie,spowalnia metabolizm pszczół i przyczynia się do ich lepszego zimowania.W skład powietrza wydostającego się z ula wchodzą substancje lotne pochodzące z produktów pszczelich oraz wydzielane przez pszczoły i czerw a także związki pochodzące z materiałów,z których zbudowano ul np.drewno sosnowe.Substancje lotne pochodzące z roślin a zawarte w produktach pszczelich,mogą spełniać rolę fitoncydów,czyli związków bakteriobójczych i bakteriostatycznych .Jako przykład może służyć wydzielina gruczołu Nasonowa pszczół robotnic zawierająca w swoim składzie związki lotne (terpenoidowe),alkohole (geraniol - różany zapach),cytron,nerol,farnezol,kwas geraniowy i kwas neralowy.Niektóre z nich oprócz funkcji porozumiewawczych ,wabiących i uspakajających spełniają funkcję bakteriobójczą i bakteriostatyczną.Cytral - alifatyczny aldehyd terpenowy (żółta,oleista ciecz o cytrynowym zapachu) jest mieszaniną i neralu.Składniki wydzieliny mogą działać ,odprężająco,w chorobach układu nerwowego ,oddechowego,krwionośnego,trawiennego.Wydzielina gruczołów stopowych pszczół zawiera:alkany,alkeny,alkohole,kwasy organiczne,estry i aldehydy.Gruczoły żuwaczkowe także wydzielają różne kwasy m.in.tzw.substancję mateczną oraz 2-heptanon.Wydzieliny gruczołów jadowych - np.izooctan amylu (izopentyl) - zapach olejku bananowego,IPA,składniki wydzieliny gruczołu Dufoura,gruczołu Kożewnikowa (glikoproteiny,kwasy,alkohole,alkeny,alkiny),utlenione składniki wosku plastrów,składniki wydzieliny gruczołów rektalnych,feromony trutówek,trutni i czerwiu.W okresie karmienia czerwiu substancje lotne mogą pochodzić także z mleczka i pierzgi.Zapach kwasu mlekowego lub innego "słodkiego kwasu" pochodzić może z pierzgi a także ze starszych plastrów wywieszonych na regałach.W okresie letnim wywieszone plastry mają słodki zapach a w zimowym kwaskowaty.Intensywny zapach ma żywica i substancje balsamiczne zbierane z pączków roślin,przetwarzane i gromadzone w formie propolisu.Według Kędzia (2006) - "Postęp Fitoterapii"1/2006 - skład surowego propolisu jest bardzo zróżnicowany.Na ogół składa się on z 50% substancji żywicznych,30%wosku pszczelego,10%substancji lotnych,5%pyłku kwiatowego i 5% domieszek mechanicznych.Według polskich danych surowy propolis zawiera średnio 41% żywic,17% wosku pszczelego.6% wosku roślinnego,14% substancji lotnych,10% substancji garbnikowych i 14% domieszek mechanicznych (w tym 11% pyłku kwiatowego).Skład propolisu zależy jednak od skąłdu gatunkowego pożytku.Często ludzie nie wierzą,że odczuwanie smaku pokarmów zależy nie tylko od receptorów smaku w jamie ustnej,ale też węchowych.Mówi się czasami:"najadłem się,nasyciłem się,zapachem".Dzięki zmysłowi powonienia można poczuć również różne smaki,skojarzyć zapach z czymś miłym.Rozpoznaje się zapachy słodkie,słone,kwaśne i inne.Możliwe jest to za sprawą związków i substancji  zawartych w produktach i działających na receptory nerwowe.W świecie zwierzęcym i u ludzi obecne są także feromony,które także mogą pobudzać lub hamować różne ludzkie reakcje.Czytając o życiu niektórych świętych,wspomina się czasami o tym,że ich obecności towarzyszyła przyjemna woń kwiatów.Zapach kwiatów w ogrodzie wielu z nas pamięta dobrze,a zapach kwiatów lip,akacji czy gryki pamięta na pewno wielu pszczelarzy.Można powiedzieć,że odczuwanie przyjemnych zapachów wzbudza w człowieku wiarę,nadzieję,a nawet miłość.Rola zapachów w terapii zdrowotnej (olejki eteryczne,inne związki lotne) jest bardzo duża.Przemysł związany z zapachami rozwija się bardzo prężnie i przynosi korporacjom duże dochody.Stwierdzono,że dodatki smakowe i zapachowe stosowane w pokarmach dla zwierząt polepszają ich pobieranie.Aromaterapia znana jest od dawna.Obecnie obserwuje się jej dynamiczny rozwój.Polega ona na leczeniu związkami,które działają na organizm szczególnie na układ nerwowy,głównie przez zmysł węchu.
Związki czynne można wprowadzić do organizmu także przez skórę podczas kąpieli i masażu.W medycynie tradycyjnej stosuje się w celach leczniczych także inhalacje,szczególnie wtedy,kiedy nie ma możliwości przyjmowania leków innymi - np.dożylnie czy przez przewód pokarmowy.Substancje lotne dostają się z powietrzem drogami układu oddechowego od płuc,a stamtąd z krwią przedostają się do poszczególnych narządów.
Aromaterapia powietrzem z ula można prowadzić tylko w sezonie pasiecznym.Może być ona atrakcją w gospodarstwie agroturystycznym.Polecana jest głównie osobą ze skołatanymi nerwami lub z dolegliwościami naczyniowymi lub oddechowymi.Dla osób nieuczulonych i niebojących się pszczół aromaterapia w pasiece może odbywać się podczas dziennych przeglądów lub wieczorami,kiedy zapach powietrza wydobywającego się podczas odparowywania nektaru jest intensywny.Aromaterapię można także prowadzić w pomieszczeniach przypasiecznych - w domach z ulami o perforowanych ścianach,przez które wydobywa się zapach pochodzący z gniazda pszczelego.
Warto jeszcze wspomnieć o zapachu wytwarzanym podczas przetopienia wosku,odlewania świeczek i innych form z wosku.Zapach pochodzący z podgrzanego wosku działa uspokajająco,a zajmowanie się takim "rękodziełem" wpływa kojąco.Palony wosk świeczek jonizuje powietrze,wskutek czego praca przed komputerem staje się zdrowsza.
Powietrze z ula może wspomóc leczenie różnych schorzeń oraz łagodzić stres.Na efekty jednak trzeba poczekać.Na początek obcowanie,a nawet spanie z pszczołami może stanowić pewien stres dal pacjenta,który wcześniej nie miał z nimi styczności.Jednak z pszczołami szybko można się oswoić i czerpać przyjemności i zdrowie z kontaktu z nimi.

MIODOLECZNICTWO

a) Miód mniszkowy 

Właściwości

Mniszek jest bardzo wczesnym pożytkiem pszczelim. Miód z mniszka cechuje się jasnokremową
barwą, niekiedy jasnożółtą i delikatnym, słodkim, mdłym smakiem. Zapach kwiatów mniszka pospolitego.
Krystalizuje szybko przybierając drobnokrystaliczną konsystencję.

Zastosowanie

Miód ten stosowany jest w chorobach wątroby i dróg żółciowych, chorobach reumatycznych, niedokrwistości,
schorzeniach żołądka oraz stanach wyczerpania psychofizycznego. Miód ten doskonale przyśpiesza gojenie
wszelkich ran.

b) Miód wielokwiatowy

Właściwości

Jest to miód pochodzący z nektaru różnych kwiatów. Ma barwę od jasnokremowej
do herbacianej, w zależności od  terminu zbioru. Po skrystalizowaniu od jasnoszarej
do jasnobrązowej. Jego zapach zbliżony jest do zapachu wosku  pszczelego. Ma smak
słodki, łagodny. W zależności od składu nektaru może mieć smak np. gryczany,  lipowy,
 wrzosowy.  Krystalizuje drobnoziarniście. Miód ten ceniony jest wyżej niż miody gatunkowe.
Miód wielokwiatowy pod względem składu chemicznego cechuje duża różnorodność. Decyduje
o tym nektar kwiatowy  pochodzący z wielu roślin miododajnych.

Zastosowanie

Miód wielokwiatowy znajduje zastosowanie w chorobach alergicznych dróg  oddechowych, jak astm
oskrzelowa atopowa (alergenna) lub katar sienny, zwany inaczej alergicznym nieżytem nosa.
Miód wielokwiatowy ze względu na wysoką zawartość cukrów prostych jest wykorzystywany jako środek
leczniczy jak i  zapobiegawczy. Składniki te, dzięki łatwej przyswajalności przez organizm, stanowią cenne
źródło energii dla   mięśnia sercowego, w chorobach serca i naczyń, a także wspomagają wątrobę
w jej funkcji detoksykacyjnej w przebiegu  chorób wątroby, woreczka żółciowego i innych.  

c) Miód rzepakowy

Właściwości

Rzepak jest rośliną jednoroczną, która obficie nektaruje. Na jednej roślinie jest 200-300 kwiatów, z których
jednocześnie kwitnie 10. Kwiay ciemnożółte, zebrane w  luźne grona, dają dużo jasnego pyłku, który zebrany
w obnóża jest koloru cytrynowo-żółtego. Rzepak jest obsiewany na dużych obszarach, co powoduje, że miód
rzepakowy jest łatwy do otrzymania. Miód ten jest słodki, lekko gorzkawy, prawie bezbarwny, o słabym zapachu,
 podobnym do zapachu  rzepaku. Krystalizuje bardzo szybko, drobno ziarniście, już w plastrach.

Zastosowanie

Miód ten pomaga w chorobach serca i układu krążenia.Zalecany przy miażdżycy. Stosowanie miodu rzepakowego
wykazało lecznicze działanie w niedomykalności zastawki dwu- i trójdzielnej serca.
 
 

d) Miód akacjowy 

Właściwości

Miód akacjowy pozyskiwany jest w okresie kwitnienia robinii akacjowej. W stanie płynnym miód akacjowy ma
barwę jasnosłomkową do zielonkawej. Uważany jest za najjaśniejszy z miodów, ponieważ czasami może być
nawet bezbarwny. Po skrystalizowaniu przyjmuje zabarwienie od białego do kremowożółtego. Z uwagi na wysoką
zawartość cukru  owocowego fruktozy pozostaje w stanie płynnym przez długi okres i bardzo wolno krystalizuje.
Odznacza się delikatnym, subtelnym, lekko mdłym aromatem, harmonizującym z kwiatami akacji. W smaku jest słodki,
delikatny i lekko kwaskowaty.
  

Zastosowanie

Stosowany w leczeniu nadkwasoty żołądka oraz zaburzeń przewodu pokarmowego nerek i dróg
moczowych. Redukuje liczbę zanieczyszczeń w organizmie oraz wspomaga układ krążenia, oczyszcza
wątrobę, działa uspokajająco, moczopędnie oraz bakteriostatycznie.

e) Miód lipowy

Właściwości

Zaliczany jest do najlepszych polskich miodów. W stanie płynnym ma barwę od zielonkawożółtej do
jasnobursztynowej.  Przypomina konsystencją i barwą olejek rycynowy. Po skrystalizowaniu ma barwę
bardzo jasną, o szarym odcieniu. Smak ma dość ostry, często lekko gorzkawy. Miód lipowy odznacza
się wysoką aktywnością antybiotyczną.

Zastosowanie

W zakresie  działania leczniczego miód lipowy uważany jest powszechnie za najlepszy środek przy przeziębieniu,
grypie, w chorobach występujących z wysoką temperaturą, schorzeniach dróg oddechowych. W celu wzmocnienia
efektu leczniczego powinno się go przyjmować po rozpuszczeniu w naparze z kwiatu lipy, owocu malin oraz w połączeniu
z sokiem z cytryny lub  mlekiem. Miód lipowy przyczynia się  do szybkiego ustępowania  stanu zapalnego i polepszenia
ogólnego samopoczucia. Polecana jest także w chorobach serca i układu krążenia. Działa moczopędnie,  skutecznie
likwiduje obrzęki oraz nieznacznie obniża ciśnienie tętnicze krwi. Zawarte w  miodzie olejki eteryczne wywierają łagodne
działanie  rozkurczające i uspokajające, co jest ważne u osób z chorobami serca i naczyń. Znana jest także skuteczność
tego miodu w schorzeniach układu nerwowego: w nerwicach, nadmiernym podnieceniu nerwowym, stresie i bezsenności.    

f) Miód malinowy

Właściwości

Miód malinowy - w stanie płynnym kolor jest wyrazisto żółty. Po skrystalizowaniu staje się żółto kremowy. 
W smaku łagodny, lekko kwaskowaty, o lekkim zapachu malin.

Zastosowanie

Stosowany w przeziębieniach i stanach gorączkowych, wykazuje działanie napotne, wykorzystywany
w schorzeniach górnych dróg oddechowych, nieżycie żołądka i niedokrwistości.

g) Miód faceliowy

Właściwości

Miód ten od niedawna pojawił się na rynku. Pochodzi z facelii błękitnej – królowej roślin miododajnych.
Facelia ma olbrzymią wydajność. Kolor tego miodu jest jasnożółty, bardzo delikatny w smaku, lekko kwaskowaty,
 aromatyczny. Po
 skrystalizowaniu miód uzyskuje jasnokremowy lub nawet biały odcień.

Zastosowanie

Zastosowanie tego miodu jest niewielkie, służy do przyprawiania potraw, podleczenia przeziębienia oraz
 do odnowy tkanek żołądka.

h) Miód gryczany

Właściwości

Pszczoły uzyskują nektar z drobnych, białych lub różowych kwiatów gryki. Jest to typowy miód letni. Miód
jest koloru  mocnej herbaty o smaku słodkim, czasami zabarwienie przybiera kolor jasnobrązowy. Posiada
bardzo silny, ostry i charakterystyczny smak. Aromat zbliżony do zapachu kwiatu gryki. Krystalizuje gruboziarniście.
Zawiera rutynę.

Zastosowanie

Miód gryczany korzystnie oddziałuje w zapobieganiu i leczeniu chorób serca i układu 
krążenia, szczególnie na podłożu  miażdżycowym. Ma także duże znaczenie jako lek 
ochraniający i odtruwający   wątrobę. Miód gryczany  podobnie jak miód akacjowy, jest
polecany osobom chorym na cukrzycę. Miód ten stosowany jest także w leczeniu
niedokrwistości z niedoboru żelaza. Spowodowane jest to wyjątkowo dużą  zawartością 
łatwo przyswajalnego żelaza, witaminy C i białka. Skład miodu pomaga także w okresie
rekonwalescencji, po zabiegach operacyjnych, w zaburzeniach na tle nerwowym, w stanach 

wyczerpania  psychicznego. Miód gryczany systematycznie przyjmowany przyczynia się 
do wzrostu poziomu hemoglobiny we krwi,  pobudza procesy  odnowy i wzmacnia organizm po
długich i wyczerpujących chorobach. 
Wyróżnia się dużą zawartością magnezu dlatego zalecany
jest do diety 
antynowotworowej oraz stosowany w leczeniu schorzeń układu krążenia szczególnie
na tle miażdżycowym.

i) Miód spadziowy

Właściwości

Ma barwę ciemnobrązową, lekko zielonkawą, skrupiony przypomina bardzo ciemny kolor. Zapach lekko korzenny,
w smaku jest żywiczny, gorzki i bardzo aromatyczny. 

Zastosowanie

Stosowany w leczeniu górnych dróg oddechowych. Wykazuje działanie przeciwzapalne, antyseptyczne, wykrztuśne,
bakteriobójcze, wirusobójcze 
i grzybobójcze.  Świetnie leczy i goi rany. Zawiera mnóstwo składników mineralnych,
witamin i mikro- makro- elementów. Wyróżnia się wysoką 
aktywnością antybiotyczną.

j) Miód nawłociowy

Właściwości

Miód ten jest mało znany, produkowany z nawłoci kwitnącej na jesieni. Nawłoć jest popularnym chwastem,
bardzo łatwo się rozprzestrzenia, 
traktowane jest jako bogate źródło pyłku i nektaru, których brakuje na
późnej jesieni. Często pszczelarze zimują pszczoły na tym miodzie. Ten miód posiada aromatyczny,
nierozpoznawalny, lekko kwaskowy smak. Jego charakterystyczną cechą jest to, że często krystalizuje się
do postaci kremu.

Zastosowanie

Popularny w leczeniu układu moczowego, przeroście prostaty, leczniczy dla dróg żółciowych oraz stawów.
Wykazuje działanie moczopędne i żółciopędne, przeciwzapalne i bakteriostatyczne. Posiada dużo rutyny
i kwercetyny, które poprawiają ukrwienie nerek oraz poprawiają ich pracę.

k) Miód wrzosowy

Właściwości

Coraz trudniej o prawdziwe wrzosowisko. Tereny te zanikają w naszym kraju. Miód wrzosowy staje się
teraz najbardziej poszukiwanym i cenionym miodem w naszym kraju. Miód ten jest galaretowaty,
pomarańczowo-żółty, nieraz czerwono-brunatny, prawie niemożliwy do odwirowania z  plastrów  bez
jego rozluźnienia. Krystalizuje niejednolicie, drobnoziarniście. Po skrystalizowaniu zmienia barwę na
żółto-pomarańczową lub brunatną. Smak miodu jest mało słodki,ostry, nieco gorzkawy. Zapach miodu
jest silny, przypominający zapach wrzosu. Należy do najpóźniejszych i najlepszych miodów kwiatowych.

Zastosowanie

Miód wrzosowy przeciwdziała chorobom pęcherza moczowego, nerek, prostaty. Najlepiej 
popijać go w ciągu dnia, rozcieńczony w  wodzie z dodatkiem soku z cytryny i łyżeczki oliwy. 

l) Miód lawendowy

Właściwości

Kolor ma bardzo jasny. W smaku jest łagodny, konsystencja kremowa, średnio słodki i delikatny.

Zastosowanie

Miód lawendowy wykazuje silne działanie rozkurczowe i uspokajające. Dodatkowo, przyłożony "jako plaster" świetnie goi rany.

Apiterapia – słodka i zdrowa!

Choć określenie apiterapia brzmi dosyć enigmatycznie, to jego znaczenie jest już wszystkim znane. 
Miód od zawsze był wykorzystywany nie tylko w lecznictwie, ale także jako doskonały kosmetyk.
Dawniej apiterapia ograniczała się do leczenia schorzeń reumatycznych jadem pszczelim. Dziś apiterapia to dziedzina medycyny naturalnej, która zajmuje się leczeniem i profilaktyką schorzeń za pomocą produktów pszczelich, takich jak: pyłek kwiatowy, propolis, miód nektarowy, mleczko pszczele, jad pszczeli i wosk.

Miód w kosmetyce

Dlaczego miód jest tak chętnie wykorzystywany w lecznictwie i kosmetyce? Oczywiście ze względu na jego unikalne właściwości – miód przyspiesza regenerację tkanek, charakteryzuje się działaniem antymikrobiologicznym oraz uodparniającym. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych badań laboratoryjnych udało się wyodrębnić substancje aktywne, zawarte w miodzie, które odpowiadają za jego działanie.
Przez stulecia kobiety korzystały z cudownych właściwości miodu – kąpały się w mleku i miodzie, sporządzały mikstury z miodu, by podtrzymać młody wygląd twarzy i ciała. Miód doskonale nawilża i wygładza skórę – to dlatego nasze mamy i babcie zalecały miód na przesuszone i spękane usta. Skóra będzie elastyczna i jędrna, jeśli zapewnimy jej odpowiednią wilgotność – miód w sposób naturalny pomoże ją utrzymać. Same możemy zrobić sobie maseczkę nawilżającą z miodu, a dodając do niej kilka kropli cytryny sprawimy, że będzie miała ona również właściwości rozjaśniające.
Dzięki substancjom aktywnym, zawartym w miodzie metabolizm skóry zostaje unormowany. Działanie oczyszczające i detoksykujące powoduje, że miód jest często wykorzystywany w zabiegach anty-aging. Miód poprawia także samopoczucie i nastrój, dlatego idealnie sprawdza się w masażach ciała.

Masaż z elementami apiterapii

W różnych odmianach miodu wyodrębniono ponad 300 związków chemicznych, dzięki którym tak kochamy miód: cukry, kwasy nieorganiczne, witaminy, mikroelementy, flawonoidy, enzymy, substancje bakteriobójcze i bakteriostatyczne (terpeny, kwercetyna, garbniki katechinowe).
Masaż miodowy nie tylko relaksuje i odpręża, ale przede wszystkim nawilża, odżywia oraz regeneruje skórę. Masaż pobudzi krążenie krwi i limfy, a miód pomoże skórze wydalić wszelkie toksyny, przyspieszy oczyszczanie komórkowe, otworzy pory i dotleni. Niektórzy twierdzą, że miód działa lepiej niż peeling czy sauna, właśnie ze względu na jego silne właściwości oczyszczające.
Masaż z wykorzystaniem miodu jest szczególnie polecany osobom, których skóra jest wrażliwa i skłonna do podrażnień. Produkty pszczele maja tę przewagę nad syntetycznymi, że bardzo łatwo przyswajane są przez organizm. Masaż z elementami apiterapii zalecany jest szczególnie w okresie jesienno-zimowym oraz wiosną, ponieważ wzmacnia nasz system immunologiczny, zapobiegając stanom chorobowym. Wskazaniami do tego typu masażu są również stany depresyjne, nerwice, a nawet nadwaga i cellulit.
 źródło: www.blog.newu.pl